Het coronavirus houdt de wereld in haar greep en heeft een enorme impact op ons allemaal. Dit leidt tot veel arbeidsrechtelijke vragen van werkgever en werknemers. Een overzicht van veel gestelde vragen.

Welke maatregelen moet een werkgever nemen om werknemers te beschermen?

Een werkgever moet op grond van de Arbeidsomstandighedenwet en het Burgerlijk Wetboek zorgdragen voor het veilig en gezond kunnen werken van haar werknemers. De wijze waarop deze zorgplicht moet worden ingevuld hangt af van de concrete situatie. De werkgever doet er verstandig aan de informatievoorziening van overheidsinstanties, waaronder RIVM, goed in de gaten te houden. Conform het advies van het RIVM en de Nederlandse regering zal de werkgever bijvoorbeeld de werknemer zoveel als mogelijk thuis moeten laten werken. Afhankelijk van de aard van de onderneming zal de werkgever protocollen moeten opstellen, zoals protocollen over hygiëne, thuiswerken, reizen naar buitenland, terugkeer van een werknemer uit het buitenland etc..

Moet de werknemer een coronabesmetting melden aan de werkgever?

Volgens de Autoriteit Persoonsgegevens is het de werkgever niet toegestaan te informeren naar de aard en oorzaak van de ziekte van de werknemer. De werkgever mag enkel de volgende gegevens vragen: telefoonnummer en verpleegadres, hoe lang de werknemer denkt ziek te zijn, wat de lopende afspraken zijn, of er sprake is van een arbeidsongeval of verkeersongeval met regresmogelijkheid en of de werknemer onder een vangnetregeling van de ZW valt (als de werknemer twee maanden in dienst is).

Enkel de Arbodienst of de bedrijfsarts mag de medische gegevens van de werknemer verwerken. De Arbodienst en de bedrijfsarts dient zich daarbij te beperken tot de gegevens die de werkgever nodig heeft om een beslissing te kunnen nemen over loondoorbetaling en de verzuimbegeleiding tijdens ziekte.

Werknemers kunnen weigeren hun eigen temperatuur te meten, maar goed werknemerschap brengt mee dat van een werknemer mag worden verwacht dat zij de eigen gezondheid beoordelen en de veiligheid van op de werkvloer niet in gevaar brengen. De werkgever mag eisen dat werknemers niet met symptomen op het werk verschijnt.

Heeft de werknemer recht op loondoorbetaling als hij besmet is met het coronavirus?

Als de werknemer ziek is, gelden de reguliere regels bij loondoorbetaling tijdens ziekte (artikel 7:629 BW).

Moet een werkgever loon doorbetalen als de werknemer in quarantaine zit?

Een werknemer houdt het recht op loon als hij niet werkt, tenzij het niet verrichten van werk in redelijkheid voor rekening van de werknemer moet komen (artikel 7:628 BW). De vraag is voor wiens risico het komt als de werknemer op grond van een wettelijk voorschrift in quarantaine zit? Deze situatie ligt dicht tegen ziekte aan en de werkgever zal waarschijnlijk de werknemer in strijd met de quarantainevoorschriften niet toelaten tot het werk. De verwachting is dat de rechter zal oordelen dat de werknemer recht heeft op loon. Dit kan anders zijn als de werknemer afreist naar een gebied met een negatief reisadvies en vervolgens in quarantaine moet. In dat geval zou de rechter kunnen oordelen dat de risicoafweging in het nadeel van de werknemer uitvalt.

Mag een werkgever de werknemer verplichten thuis te werken?

De Nederlandse regering heeft op 12 maart 2020 verklaard, dat een werkgever afhankelijk van de omstandigheden van het geval, de werknemer de toegang tot de werkplek kan ontzeggen. In dit verband adviseert de Nederlandse regering werknemers zoveel thuis te laten werken tot tenminste 6 april 2020. Gezien dit advies is verplicht thuis werken een gerechtvaardigd verzoek van een werkgever.

Mag een werknemer uit voorzorg of vanwege angst voor besmetting thuisblijven?

Aangezien nu van werknemers wordt gevraagd zoveel mogelijk thuis te werken, kan er redelijkerwijze geen angst zijn voor besmetting op de werkplek. Werknemers hebben dus in beginsel geen recht om niet te werken.

De werkgever moet zich inspannen om de werkvloer veilig te maken. Werknemers met vitale beroepen, zoals gepubliceerd op de lijst van de rijksoverheid, zullen hun werk redelijkerwijze moeten blijven verrichten. Indien een werknemer tot de kwetsbare groep behoort (bijvoorbeeld vanwege gezondheid) kan het op grond van goed werkgeverschap gerechtvaardigd zijn de werknemer niet te laten werken. Afhankelijk van de omstandigheden van het geval zal een passende oplossing moeten worden gezocht. Bij twijfel is het raadzaam de Arbodienst of bedrijfsarts te consulteren.

Kan een werknemer verlangen dat hij vanuit huis mag werken?

Er is geen recht op thuiswerken. Wel heeft de Nederlandse regering en de RIVM werkgever opgeroepen werknemers zoveel als mogelijk vanuit huis te laten werken. Het is aan de werkgever te beoordelen of de bedrijfsvoering en de functie het toelaat thuis te werken.

Kan een werkgever een werknemer verplichten verlof op te nemen?

Op grond van artikel 7:638 BW heeft een werknemer recht op vakantie en moet verlof in beginsel vastgesteld worden conform de wensen van de werknemer. In de arbeidsovereenkomst of Cao kan de vaststelling van de vakantie geregeld zijn. Een werkgever kan, behalve wat bepaald is in de arbeidsovereenkomst of Cao, de werknemer niet eenzijdig verplichten verlof op te nemen. Wel is denkbaar in goed overleg tussen werkgever en werknemer verlof op te nemen.

Kan de werknemer afzien van een reeds vastgestelde vakantie?

De werknemer kan een door een werkgever goedgekeurde vakantie niet eenzijdig wijzigen. Werkgever en werknemer zullen hierover in overleg moeten treden. Of een werkgever met dit verzoek moet instemmen, hangt af van de omstandigheden. De werkgever zal zich op moeten stellen als ‘goed werkgever’. De werkgever kan een gegronde reden hebben om het verzoek te weigeren, bijvoorbeeld omdat er onvoldoende werk is.

Mag een werknemer thuis blijven nu scholen en kinderdagverblijven gesloten zijn?

In een noodsituatie kan de werknemer beroep doen op de Wet Arbeid en Zorg. Het calamiteitenverlof en verzuimverlof is bedoeld voor spoedeisende, onvoorziene of bijzondere persoonlijke omstandigheden. De duur hangt af van de situatie. De werknemer meldt het verlof bij de werkgever, die het loon conform deze wet of Cao moet doorbetalen. Kan de werknemer de opvang niet geregeld krijgen, zal de werknemer verlof of onbetaald verlof moeten nemen.

Moet de werkgever het loon doorbetalen als er onvoldoende of geen werk is?

In beginsel geldt er een loondoorbetalingsverplichting als er onvoldoende of geen werk is of bij een gedeeltelijke/gehele bedrijfssluiting. Dit geldt ook in deze coronacrisis. De werkgever kan onder omstandigheden een beroep doen op de Tijdelijke noodmaatregel overbrugging voor werkbehoud (NOW).

Houdt de werknemer recht op toeslagen die verbonden zijn aan de werkzaamheden?

In principe behoudt de werknemer recht op loon dat hij had kunnen verdienen als hij wel had gewerkt. Hieronder valt ook een aan het werk verbonden toeslag. Deze toeslagen zijn echter bedoeld als compensatie voor de aard van het werk. Als er niet gewerkt hoeft te worden, is het de vraag of het wel redelijk is dat de werkgever vanwege de financiële lasten die hij moet dragen, redelijk is dat de werknemer de toeslagen blijft ontvangen. Tevens kan van belang zijn, wat er is geregeld in de arbeidsovereenkomst of Cao.

Heeft u vragen naar aanleiding van dit onderwerp? Neem dan vrijblijvend contact met ons op. Wij helpen u graag!